Upadłość konsumencka wiążąca się z oddłużeniem nie jest możliwa w przypadku mikroprzedsiębiorcy. Oddłużenie dotyczy wyłącznie osób fizycznych a nie przedsiębiorców. Osoby prawne, po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego są wykreślane z rejestru przedsiębiorców KRS co nie znaczy, że dług jest umorzony. Nie dochodzi o umorzenia zobowiązań osoby prawnej, lecz utraty jej bytu prawnego. Oo upadłości przedsiębiorcy wierzyciel może wystąpić o przeniesienie wierzytelności na osobę fizyczną (np. członka zarządu)
Osoba fizyczna może posiadać albo status przedsiębiorcy albo status konsumenta. Konsumentem będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Defincja konsumenta na gruncie prawa upadłościowego jest odmienna od defincji konsumenta przyjętej w Kodeksie cywilnym. Przedsiębiorca to osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, a więc zasadniczo wpisana w danym okresie do rejestru przedsiębiorców (CEIDG). Zawieszenie działalności gospodarczej nie stanowi utraty statusu przedsiębiorcy, lecz jedynie ograniczenie zakresu działalności. Status przedsiębiorcy jest dominujący w tym sensie, że w przypadku uzyskiwania dochodów równolegle z tytułu działalność gospodarczej oraz wynagrodzenia za pracę uznaje się taką osobę za przedsiębiorcę. Upadłość osoby prowadzącej działalność gospodarczą prowadzona jest jak upadłość
przedsiębiorstwa. Z majątku przedsiębiorstwa spłacani są wierzyciele. Bardzo często spłacana jest tylko ich część. Po zakończeniu procesu upadłości przedsiębiorstwo zostaje wyrejestrowane, przestaje istnieć. O niespłacone długi wierzyciele mogą podejmować próby domagania się o spłatę z majątku prywatnego byłego przedsiębiorcy. Połączenie upadłości przedsiębiorcy z upadłością konsumencką tworzy system przepisów pozwalających na oddłużenie niewypłacalnej osoby fizycznej.
Konsumenckie postępowanie upadłościowe jest uregulowane odrębnymi przepisami niż postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy. Oba te postępowania rządzą się odrębnymi regułami.
Kluczowe dla osiągnięcia oddłużenia pozostaje ustalenie, które z tych dwóch postępowań jest właściwe w danym przypadku. Kwestie te należą do najbardziej złożonych w całym systemie oddłużenia osób fizycznych.
Zależą od:
– daty powstania niewypłacalności,
– daty rozpoczęcia (wpis) oraz zakończenia (wykreślenie) prowadzenia działalności gospodarczej
– istnienia wolnego od obciążeń rzeczowych majątku dłużnika pozwalającego pokryć w krótkim czasie koszty postępowania upadłościowego przedsiębiorcy.
Co to jest data niewypłacalności?
Data niewypłacalności to moment, w którym dłużnik nie dokonał zapłaty na rzecz drugiego innego wierzyciela w terminie wymagalności – czyli brak płatności drugiej najdawniej wymagalnego zobowiązania pieniężnego. Z upływem 3 miesięcy od tego momentu domniemuje się, że taki dłużnik jest niewypłacalny.
Mogą istnieć trzy scenariusze oddłużenia niewypłacalnej osoby fizycznej: w
- Oddłużenie w upadłości konsumenckiej bez konieczności składania wcześniejszego wniosku o upadłość przedsiębiorcy gdy:
- osoba niewypłacalna nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej (nie była przedsiębiorcą),
- osoba niewypłacalna prowadziła działalność gospodarczą, ale w okresie jej prowadzenia nie powstało żadne niespłacone zobowiązanie więc nie wystąpiła data niewypłacalności. Doszło do niewypłacalności poza okresem prowadzenia działalności gospodarczej,
- osoba niewypłacalna prowadziła działalność gospodarczą i w okresie jej prowadzenia powstały zobowiązania wyłącznie wobec jednego wierzyciela (wtedy nie wystąpił obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy z uwagi na brak wystąpienia stanu niewypłacalności zakładającego istnienie wielości wierzycieli).data niewypłacalności wystąpiła w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, a przedsiębiorca przed wykreśleniem z rejestru przedsiębiorców CEIDG/KRS nie złożył obowiązkowego wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. Dlatego ogłoszenie upadłości konsumenckiej będzie wymagało powołania się we wniosku na klauzulę słuszności albo klauzulę humanitarną (jeżeli wystąpiły okoliczności na to pozwalające) bądź upływu 10 lat od chwili zamknięcia działalności gospodarczej.
- Oddłużenie w upadłości przedsiębiorcy.Możliwość uzyskania oddłużenia w ramach upadłości przedsiębiorcy bez konieczności składania późniejszego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dotyczy wyłącznie jednego przypadku:gdy niewypłacalny przedsiębiorca złożył terminowy (spóźniony) wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy + występuje minimum dwóch różnych wierzycieli + jego majątek nieobciążony rzeczowo pozwala na szybkie pokrycie kosztów postępowania upadłościowego oraz częściowe zaspokojenie wierzycieli (nieobciążony majątek trwały wysokiej płynności oraz gotówka) + brak możliwości postawienia zarzutu nierzetelności dłużnika.
- Oddłużenie przez upadłość przedsiębiorcy + upadłość konsumencka.W większości przypadków osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą do oddłużenia konieczne będzie skorzystanie z obydwu postępowań – najpierw upadłości przedsiębiorcy, a następnie upadłości konsumenckiej:
- niewypłacalny przedsiębiorca złożył terminowy (spóźniony) wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. Sąd oddalił wniosek z uwagi na brak majątku dłużnika, z którego można zaspokoić wierzycieli.
- dłużnik zamyka działalność gospodarczą poprzez wykreślenie z rejestru przedsiębiorców CEIDG (następnego dnia po wykreśleniu dłużnik uzyskuje konsumencką zdolność upadłościową),
- dłużnik składa wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, w ramach której uzyskuje oddłużenie.