Upadłość konsumencka od lat stanowi jedno z najważniejszych narzędzi oddłużeniowych dla osób fizycznych, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Choć przepisy zostały w ostatnich latach znacząco zliberalizowane, wciąż pojawia się pytanie: czy każda osoba może ogłosić upadłość konsumencką? Odpowiedź brzmi: nie każda, choć krąg uprawnionych jest dziś znacznie szerszy niż kiedyś.
Warunki upadłości konsumenckiej
Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej? Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne, czyli utraciły zdolność do terminowego regulowania swoich zobowiązań pieniężnych. Co do zasady przyjmuje się, że niewypłacalność występuje, gdy opóźnienia w spłacie długów przekraczają trzy miesiące.
Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać między innymi:
- osoby zatrudnione na umowę o pracę,
- osoby bezrobotne,
- emeryci i renciści,
- osoby utrzymujące się z umów cywilnoprawnych,
- byli przedsiębiorcy (po zamknięciu działalności).
Istotne jest, że aktualnie nie bada się już przyczyn niewypłacalności na etapie ogłaszania upadłości (wina umyślna lub rażące niedbalstwo) – mogą z niej skorzystać również osoby, które popadły w długi wskutek własnych błędów finansowych.
Ograniczenia w upadłości
Czy każdy może ogłosić upadłość? Mimo liberalizacji przepisów, nie każda osoba może skutecznie ogłosić upadłość konsumencką. Wyłączone są przede wszystkim:
- osoby prowadzące działalność gospodarczą (do momentu jej zakończenia),
- osoby, które nie są niewypłacalne,
- osoby działające w złej wierze w toku postępowania.
Sąd każdorazowo bada, czy dłużnik rzeczywiście utracił zdolność do spłaty zobowiązań. Sama wysokość zadłużenia nie jest decydująca – kluczowe są realne możliwości finansowe dłużnika.
Kiedy sąd odmawia ogłoszenia upadłości?
Choć obecnie sąd rzadziej odmawia ogłoszenia upadłości niż przed 2020 rokiem, nadal istnieją sytuacje, w których wniosek zostanie oddalony. Do najczęstszych przyczyn odmowy należą:
- brak stanu niewypłacalności – gdy dłużnik jest w stanie regulować zobowiązania,
- rażące nadużycie prawa, np. celowe zaciąganie zobowiązań bez zamiaru ich spłaty tuż przed złożeniem wniosku,
- ukrywanie majątku lub dochodów,
- podanie nieprawdziwych informacji we wniosku o ogłoszenie upadłości,
- wcześniejsze postępowanie upadłościowe zakończone umorzeniem z winy dłużnika (w określonym czasie).
Warto podkreślić, że nawet jeśli sąd ogłosi upadłość, zawinienie dłużnika ma znaczenie przy ustalaniu planu spłaty, a nie przy samym ogłoszeniu upadłości.
Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać upadłość? Aby skutecznie skorzystać z upadłości konsumenckiej, należy spełnić kilka podstawowych warunków:
- Status osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej,
- Stan niewypłacalności – brak realnej możliwości regulowania zobowiązań pieniężnych,
- Rzetelne i kompletne złożenie wniosku – prawdziwe dane o majątku, dochodach i zobowiązaniach,
- Współpraca z sądem i syndykiem w toku postępowania.
Spełnienie tych warunków otwiera drogę do oddłużenia, które może polegać na wykonaniu planu spłaty lub – w wyjątkowych sytuacjach – na całkowitym umorzeniu zobowiązań bez planu spłaty.
Upadłość konsumencka nie jest rozwiązaniem dla każdego, ale jest dostępna dla znacznie szerszego grona osób niż jeszcze kilka lat temu. Kluczowe znaczenie ma rzeczywista niewypłacalność oraz uczciwe podejście dłużnika do postępowania. Choć sąd może odmówić ogłoszenia upadłości w szczególnych przypadkach, dla wielu zadłużonych osób stanowi ona realną szansę na nowy start finansowy.
Z uwagi na formalizm postępowania i możliwe konsekwencje prawne, każdorazowo warto skonsultować swoją sytuację z doradcą restrukturyzacyjnym, który oceni, czy upadłość konsumencka jest właściwym i bezpiecznym rozwiązaniem w danym przypadku.
O Autorze:
licencjonowany doradca restrukturyzacyjny z wieloletnim doświadczeniem w prowadzeniu postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Na co dzień wspiera osoby fizyczne oraz przedsiębiorców w procesach związanych z niewypłacalnością, dbając o zgodność działań z obowiązującymi przepisami oraz interesy swoich klientów.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne, czyli nie są w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań pieniężnych. Dotyczy to m.in. pracowników, osób bezrobotnych, emerytów, rencistów oraz byłych przedsiębiorców po zamknięciu działalności.
Kiedy sąd może odmówić upadłości?
Sąd może odmówić ogłoszenia upadłości m.in. wtedy, gdy dłużnik nie jest faktycznie niewypłacalny, działa w złej wierze, ukrywa majątek lub podał nieprawdziwe informacje we wniosku. Odmowa może nastąpić także w przypadku rażącego nadużycia prawa.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać upadłość konsumencką?
Podstawowe warunki to: posiadanie statusu osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, występowanie stanu niewypłacalności, rzetelne i kompletne złożenie wniosku oraz współpraca z sądem i syndykiem w toku postępowania. Spełnienie tych przesłanek umożliwia oddłużenie poprzez plan spłaty lub umorzenie zobowiązań.