Kto może zostać doradcą restrukturyzacyjnym?
Doradcą restrukturyzacyjnym może zostać osoba fizyczna, która uzyska licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Podobnie doradcą restrukturyzacyjnym może zostać spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadający taką licencję. Aby przystąpić do pisemnego egzaminu licencyjnego kandydat na doradcę restrukturyzacyjnego musi wykazać się m.in. dyplomem wyższych studiów, doświadczeniem w zakresie zarządzana majątkiem upadłego, nieposzlakowaną opinią i niekaralnością. Osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego posiada wiedzę ekonomiczną i wiedzę z zakresu finansów oraz prawa w stopniu umożliwiającym wykonywanie swoich czynność. Doradca restrukturyzacyjny przede wszystkim powinien być specjalistą w swojej dziedzinie.
Zadania doradcy restrukturyzacyjnego
Głównym zadaniem doradcy restrukturyzacyjnego jest udzielenie wsparcia wszystkim stronom postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego w tym zapewnienie prawidłowej realizacji przewidzianych prawem mechanizmów poszczególnych postępowaniach restrukturyzacyjnych. Doradca restrukturyzacyjny sprawuje nadzór nad działaniami dłużników w postępowaniu o zatwierdzenie układu, przyspieszonym postępowaniu układowym i w postępowaniu układowym, oraz jednocześnie w przypadku postępowania sanacyjnego samodzielnie zarządza restrukturyzowanym przedsiębiorstwem. Zadania stawiane przed doradcą restrukturyzacyjnym dotyczą głównie umiejętności zarządzania firmą w sytuacji kryzysowej, umiejętności komunikacyjnych i negocjacyjnych, logicznego i strukturyzowanego podejścia do podejmowanych działań i brania pełnej odpowiedzialności, także majątkowej, za podejmowane decyzje. Z tego względu na odpowiedzialność jaka ponosi doradca restrukturyzacyjny, ustawa nakłada na niego obowiązek wykupienia polisy ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej. Doradca jest zobowiązany weryfikować otrzymywane informacje, jednak ciężar odpowiedzialności karnej za przekazywanie doradcy nieprawdziwych informacji spoczywa na dłużniku.
Praca doradcy restrukturyzacyjnego podlega kontroli, zarówno uczestników postępowania restrukturyzacyjnego, jak i sędziego-komisarza.
W zależności od rodzaju postępowania zadania doradcy restrukturyzacyjnego są różne.
Ustawa przewiduje cztery tryby postępowań restrukturyzacyjnych:
– o zatwierdzenie układu (PoZU),
– przyspieszone układowe (PPU),
– układowe (PU) oraz
– sanacyjne (PS).
Doradca restrukturyzacyjny może pełnić m.in. czynności syndyka masy upadłościowej osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej, przedsiębiorstwa, nadzorcy sądowego w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz zarządcy w postępowaniu sanacyjnym przedsiębiorstwa zatrudniającego kilkaset osób.
W postępowaniu układowym doradca restrukturyzacyjny działa jako nadzorcą. Nadzorcę postępowania układowego wybiera dłużnik lub wierzyciel. Ich współpracę reguluje umowa cywilno-prawna. Wybór ten, mimo że co do zasady jest autonomiczny, to powinien być zgodny z wytycznymi umieszczonymi w art. 24 ustawy prawo restrukturyzacyjne.
W przypadku PoZU zarząd dłużnika nad przedsiębiorstwem nie podlega praktycznie żadnym ograniczeniom. Tym samym, nie jest on chroniony przed działaniami egzekucyjnymi ze strony wierzycieli. Rola doradcy restrukturyzacyjnego jako nadzorcy układu polega głównie na obsłudze formalnej i merytorycznej procesu restrukturyzacyjnego.Obejmuje przygotowanie planu restrukturyzacyjnego, propozycje układowe, tworzenie spisu wierzytelności, kontrolę przebiegu procesu zbierania głosów oraz opracowanie dokumentacji wymaganej przepisami ustawy prawo restrukturyzacyjne, w tym sprawozdanie o możliwości wykonania układu. Zakres czynności kontrolnych w odniesieniu do dłużnika ograniczony jest do weryfikacji, czy majątek dłużnika jest prawidłowo zabezpieczony przed zniszczeniem lub utratą.
Z kolei, w odniesieniu do postępowań PPU i PU zarząd dłużnika ograniczony jest do czynności zwykłego zarządu, rola doradcy restrukturyzacyjnego to rola nadzorcy sądowego. Zostaje ona rozszerzona o działania kontrolne polegające na udzielaniu dłużnikowi zgody na wykonywanie działań przekraczających zwykły zarząd. Uprawnienia nadzorcy sądowego są w tym względzie ograniczone, jeśli ustawa przewiduje konieczność zatwierdzenia określonych działań przez radę wierzycieli lub przez sędziego-komisarza.
W postępowaniu sanacyjnym PS doradca restrukturyzacyjny jest powoływany na funkcję zarządcy W postępowaniu sanacyjnym doradca restrukturyzacyjny wypełnia wszelkie czynności w zakresie zarządu przedsiębiorstwem dłużnika i jego majątkiem. Dodatkowo, sąd może powołać zarządcę, między innymi w przypadku, gdy działania dłużnika prowadzą do pokrzywdzenia wierzycieli.
Reasumując rolą doradcy restrukturyzacyjnego jest działanie na rzecz dłużnika, ale nie tylko. Doradca restrukturyzacyjny ma być przede wszystkim niezależnym ekspertem, który będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem postępowania restrukturyzacyjnego – prawidłowym zarówno w kontekście skuteczności podejmowanych działań sanacyjnych, jak i z punktu widzenia ochrony interesów wierzycieli. Ponadto doradca restrukturyzacyjny powinien informować sąd i uczestników postępowania o statusie postępowania.