Z danych Krajowego Rejestru Długów wynika, że w ostatnich latach zadłużenie osób prowadzących gospodarstwa rolne niepokojąco wzrosło. Ponad 20 proc. zobowiązań rolników dotyczy banków i instytucji finansowych. Dane banków współpracujących z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pokazują, że problemy ze spłatą kredytów bankowych (na kwotę 158 mln 640 tys. zł) ma 1690 rolników.
Rolnicy stanową szczególną grupę z punktu widzenia prawa upadłościowego. Ustawodawca w sposób wyraźny nie określił ich statusu w ramach postępowania upadłościowego a możliwość ogłoszenia upadłości przez rolników budziła zasadnicze wątpliwości.
Z tego też względu, jak i z uwagi na dość skomplikowaną procedurę oddłużeniową, rolnicy nie korzystali z takiej możliwości uregulowania swojej sytuacji formalnoprawnej w sytuacji zagrożenia niewypłacalnością.
Obecna regulacje art. 6 pkt. 5 Prawa Restrukturyzacyjnego i Naprawczego stanowi, że „Nie można ogłosić upadłości osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej”. Takie brzmienie przepisu wskazuje, iż rolnik, który prowadzi gospodarstwo rolne, ale nie prowadzi działalności gospodarczej, nie może ogłosić upadłości w trybie przewidzianym dla przedsiębiorców natomiast rolnik, prowadzący działalność będzie uznany za przedsiębiorcę i jego upadłość regulować będą te same przepisy co upadłość największych spółek giełdowych.
Ocena, czy dany rolnik jest przedsiębiorcą, za każdym razem odbywać będzie się indywidualnie i nie jest jednoznaczne.
Do sejmu skierowany został restrukturyzacja i upadłość może dotyczyć rolników, którzy nie mogą regulować swoich zobowiązań. Projekt „Ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne” oparty został o założenie, iż gospodarstwo należy ratować przez restrukturyzację, w odróżnieniu od ogłoszenia upadłości, bo to nie prowadzi do zamknięcia gospodarstwa i upadku rolnika. Dzięki restrukturyzacji dłużnicy mają mieć możliwość uratowania gospodarstwa rolnego.
Projekt ustawy określa cztery formy pomocy zadłużonym gospodarstwom rolnym:
1. Udzielaniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłat do oprocentowania bankowych kredytów restrukturyzacyjnych.
2. Udzielaniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pożyczek na spłatę zadłużenia.
3. Udzielaniu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa gwarancji spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych.
4. Przejęciu zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa
Warunkiem udzielenia pomocy będzie przedstawienie planu restrukturyzacji gospodarstwa rolnego zatwierdzonego przez właściwy wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego. W planie restrukturyzacji gospodarstwa rolnego określona będzie kwota kredytu lub pożyczki niezbędna do odzyskania płynności finansowej, umożliwiająca zapewnienie długotrwałej zdolności gospodarstwa rolnego do konkurowania na rynku rolnym.
Adresaci pomocy
Spod obowiązywania ustawy wyłączone zostaną 2 podmioty prowadzące gospodarstwo rolne znajdujące się w likwidacji lub upadłości, wskazując w art. 1 ust. 2 podmioty, które mogą skorzystać z tej procedury.
W projekcie pozostaje niewyjaśniona kwestia definicji niewypłacalności i zagrożenia niewypłacalnością, brak jest odniesień do ustaw Prawo upadłościowe oraz Prawo restrukturyzacyjne. Nie wiadomo również, jaki podmiot oceniać będzie, czy dany rolnik stał się już niewypłacalny, czy stan ten jest już spodziewany.
Restrukturyzacja, do której odwołuje się projekt powinna również zapewniać dłużnikowi ochronę w wielu wymiarach, m. in. powinna prowadzić do zawieszenia terminów płatności zobowiązań, ograniczać możliwość dochodzenia roszczeń przez wierzycieli poprzez zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych, odbierać prawo ustanawiania hipotek i zastawów przez wierzycieli, blokować wypowiadanie przez nich umów najmu, dzierżawy, leasingu, kredytu itp.