E-kontrola polega na pobraniu danych bezpośrednio z systemu finansowo-księgowego firmy i poddawaniu ich elektronicznej analizie zamiast przeglądania dokumentów u podatnika. E-kontrola umożliwia znaczne zwiększenie ilości kontroli prowadzonych przez urzędników i staje się coraz bardziej popularna.
Pod względem prawnym e-kontrola to typowa metoda sprawdzania poprawności działania podatników. Nie stanowi przekroczenia kompetencji a dzięki elektronicznej analizie może być dokładniejsza niż tradycyjne metody. E-kontrola skraca czas kontroli zwłaszcza w firmach, które księgują dużą ilość dokumentów.
Podstawą prowadzenia takich działań jest art. 286 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej. Stanowi on, że kontrolerzy są uprawnieni do żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej.
Urząd ma obowiązek zapowiedzieć kontrolę. E-kontroli dokonują pracownicy urzędów skarbowych, którzy znają parametry programów stosowanych w firmach. Podatnicy – na ich wezwanie – są proszeni o przekazanie pisemnej informacji o nazwach i wersjach stosowanych programów oraz wszystkich potrzebnych urzędnikom informacji niezbędnych do przeprowadzenia e-kontroli.
Dane pobrane od podatnika w formie elektronicznej poddawane są przez urzędników specjalnym analizom. Wykorzystuje się do tego specjalistyczne oprogramowania informatyczne: ACL lub IDEA. Pozwalają one zweryfikować dane setek kontrahentów, ocenić poprawność księgowań, zbadać obliczenia kursowe, sprawdzić numerację faktur, porównać zaksięgowaną sprzedaż z zakupami, porównać koszty z obrotami…
Analiza prowadzona jest w zależności od przewidywanego zakresu kontroli a nawet bardzo duża ilość materiału do analizy nie stanowi przeszkody ani nie spowalnia pracy. Dzięki temu, że e-kontrole zajmują mniej czasu i pozwalają na kompleksowe sprawdzenie działań podatnika, są efektywniejsze od tradycyjnych kontroli.
Urzędnicy kontrolujący nie mają obowiązku ograniczać się do materiału otrzymanego elektronicznie. Mogą zażądać materiałów źródłowych, poprosić o wyjaśnienia, przesłuchać świadków.
E-kontrola, kończy się protokołem, który zawiera opis dokonanych ustaleń, opisuje badaną dokumentację, ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli. Te dokumenty określają, w jakim zakresie elektroniczna analiza danych była podstawą wyciągniętych wniosków i jest łatwa do sprawdzenia.
Gdy podatnik nie zgadza się z ustaleniami po e-kontroli, ma prawo przedstawić swoje zastrzeżenia lub wyjaśnienia. Podważyć można:
- sposób ustalenia stanu faktycznego,
- zasadność stwierdzenia nierzetelności badanych dokumentów księgowych,
- ocenę prawną sprawy…
Zastrzeżenia i wyjaśnienia należy zgłosić do 14 dni od dnia doręczenia protokołu po e-kontroli. W przeciwnym razie urząd przyjmuje, że podatnik nie kwestionuje ustaleń e- kontroli. Kontrolerzy mają 14 dni na odpowiedź. W tym terminie powinni zawiadomić podatnika o sposobie ich załatwienia, wskazując, które nie zostały uwzględnione z uzasadnieniem prawnym i faktycznym prezentowanego stanowiska.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)